Deprem Bölgesindeki Esnafın Mücbir Sebep Hali Sonrası Endişeleri

Deprem Bölgesindeki Esnaf ve Tüccarlara Mücbir Sebep Halinin Sonu

Deprem bölgesindeki esnaf ve tüccarlara yönelik SGK ve vergi kolaylıkları sağlayan mücbir sebep hali, 31 Ağustos Cumartesi günü sona eriyor. Kahramanmaraş'ta esnaflık yapan Hüseyin Yıldız, "Geri ödemelerin yükünü kaldıramayacağız. Esnaf gelecek kaygısı yaşıyor. Geçmişe dönük borçlarımız silinmeli" diyerek endişelerini dile getirdi. Malatya’da çay ocağı işleten Yusuf Kenan Şahin ise mevcut koşulların ağırlaşması nedeniyle esnaflığı bırakmayı düşündüğünü ifade etti.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, 6 Şubat 2023'te meydana gelen depremler sonrası Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa ile Sivas'ın Gürün ilçesinde, 6 Şubat ile 31 Temmuz 2023 tarihleri arasında mücbir sebep ilan etmişti. Ardından, mücbir sebep hali Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya ile Gaziantep'in İslahiye ve Nurdağı ilçeleri için önce 30 Kasım 2023'ten 30 Nisan 2024'e, daha sonra da 31 Ağustos 2024'e kadar uzatıldı. Bu durum, esnaf ve tüccarlara yönelik SGK ve vergi kolaylıkları sağlıyordu.

Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya ile Gaziantep'in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde depremzede esnafın SGK ve vergi borçları ertelendi; ancak bu erteleme 31 Ağustos Cumartesi günü sona eriyor. ANKA Haber Ajansı’na konuşan Malatya ve Kahramanmaraş’taki depremzede esnaflar, belirtilen tarihten sonra ağır bir vergi yükü ile karşılaşacaklarını belirterek, "Gelecek kaygısı yaşıyoruz. Geçmişe dönük borçlarımız silinmeli" ifadelerini kullandı.

Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu, "Depremzede esnafa verilen kaynaklar sorunların çözümüne yeterli olmuyor" dedi.

Kahramanmaraş’ta perde satışı yapan Hüseyin Yıldız, depremin ardından prefabrik bir dükkanda çalışmaya başladı. 25 metrekarelik alanda satış yaptığını belirten Yıldız, bu durumun satışlarına olumsuz etkileri olduğunu ifade etti. Depremin ardından satışlarının oldukça azaldığını söyleyen Yıldız, mücbir sebep halinin kalkmasıyla birlikte esnafı zor bir sürecin beklediğini dile getirdi. Ayrıca, depremzede esnafa KOSGEB tarafından destek amaçlı verilen 400 bin liralık kredi geri ödemelerinin yakın bir zamanda başlayacağını aktaran Yıldız, şunları kaydetti:

• "Zaten bir senedir iş yapamıyoruz. Bununla birlikte ağır vergiler esnafın sırtına binerse, hem eski hem de yeni vergileri ödemek zorunda kalacağız. Esnafın iki yükü birden kaldırması imkânsız. Eski borçların silinmesi gerekir. Esnafın ayakta durma ihtimali yok."
• "Asıl sıkıntı bu aşamadan sonra başlayacak gibi görünüyor. Bazı esnaflara 400 bin lira, iki yıl faizsiz geri ödeme kaydıyla kredi verildi. Önümüzdeki dönem hem bunun geri ödemesi, hem de geçmişten kalan vergi ve yeni vergilerin ödemesi başlayacak."
• "Birçok kişi şehirden göç etmeyi düşünüyor ancak buna imkân yok. Hiçbir esnaf bulunduğu durumdan memnun değil ve gelecek kaygısı taşıyor. Esnaf için çarşı hala yapılmadı, inşaatı ağır işliyor."
• "Bizim isteğimiz, devletin bu bölgede ciddi bir çalışma yapması. Hem toplumu rehabilite edebilecek sosyal çalışmalar yapması, hem de teknik altyapıyı bir an evvel bitirmesi lazım. Bu bölgede en azından vergi almaması gerekiyor."

İnsanların kayıplar verdiğini vurgulayan Yıldız, "Hala bunun yasını tutuyoruz. Bir de bu maddi yük sırtımıza binerse, işin içinden çıkılmaz bir hal alır" dedi. Prefabrik dükkanının bulunduğu alanın sonradan yeşil alan çalışmasına dahil edilmesi sonucunda yerinden taşınmak zorunda kalan Yıldız, "Projesi çizilmeden, düşünülmeden yapılan çalışmalar esnafı mağdur ediyor" diye ekledi. İkinci kez iş yerini taşımak zorunda kaldığını belirten Yıldız, "Müşteriyi ikinci defa başka bir yere alıştırmak da bir hayli zaman alıyor. Zaten 25 metrekarelik yerde müşteriyi memnun edecek şekilde ağırlamak mümkün olmuyor. Bu yetmezmiş gibi tekrar başka bir yere taşınacağız" şeklinde konuştu.

Yusuf Kenan Şahin, Malatya Büyükşehir Belediyesi tarafından kendisine verilen konteynerin çevre yolu üzerinde yer alması nedeniyle satış yapamadığı için kendi imkânlarıyla kurduğu çadırda satış yapıyor. Ağır hasarlı bir binanın yıkılmasının ardından bu alana çay ocağı açan Şahin, buraya 5 bin lira kira ödediğini belirtti. Kazancının yalnızca dükkan faturalarını ve kirasını ödemeye yettiğini söyleyen Şahin, mücbir sebep halinin kalkmasıyla birlikte şartların daha da ağırlaşacağını ifade etti. Bu koşullar altında esnaflığı bırakmayı düşündüğünü belirten Şahin, "Dükkanın kirasına, faturasına çalışıyorum. Kendi çabalarımızla ayakta durmaya çalışıyoruz ancak gidişat iyi değil. Gün günü tutmuyor, kimi zaman komşu esnaftan borç alarak kiramı ödüyorum. Ekstra bir yerden gelirim olmadığı için ayakta zor duruyoruz. Hiçbir şey artık umurumda değil. Depremmiş, felaketmiş, her şeyden soğudum. Mücbir sebep hali bitse de olur, bitmese de. Ben zaten enkaz üstünde olduğum için satış yapamıyorum. Bağ-Kur ücretlerimi yatıramıyorum, yatıracak olsam dükkânın kira ve faturasını ödeyemeyeceğim" dedi.

Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu, mücbir sebep halinin bireysel başvurular sonucunda uzatma yapma ihtimalinin sorunlara çözüm üretmeyeceğini söyledi. Depremzede esnafa verilen kaynakların mevcut sorunların çözümünde yetersiz olduğunu dile getiren Buluntu, yetkililerden destek beklediklerini kaydetti. Şunları ifade etti:

• "Esnaf kefalet kooperatiflerinden alınan kaynaklar yeterli değil. KOSGEB kredileriyle ilgili olarak birçok sektörün dâhil edilmesi için mücadele ettik ve 400 bin TL ile 750 bin TL arasında bir kredi imkânı sağlamaya çalıştık. Ancak bu kaynaklar, sorunların çözümünde yeterli olmadı."
• "Bu sorunlar sadece ticaret ve sanayi odalarının, esnaf odalarının veya organize sanayi bölgelerinin değil, hepimizin sorunudur. 31 Ağustos’ta mücbir sebep hâli sona erecek. Hazine ve Maliye Bakanlığımız, bireysel başvurularla uzatma yapılabileceğini belirtti ancak bu durumun yaralara merhem olamayacağı kanaatindeyiz."
• "Bina hasarı olmayan ancak iş gücünü, cirosunu, işçisini kaybeden birçok esnaf ve firma var. Bu kriterleri ayırmak ve her biri için ayrı bir süreç işletmek çok zor olacak. Dolayısıyla bölgedeki tüm sanayi ve ticaret odaları ile el ele vererek ortak sorunlarımıza çözüm arıyoruz. Devletimizden ve yetkililerden bu konularda destek bekliyoruz."