Hafız Esad İktidarı ve Suriye’deki Protestolar

Beşar Esad İktidarının Ardından Cihatçıların Protestosu

Beşar Esad iktidarının devrilmesi sürecinde, Suriyeli muhalifler, eski devlet başkanı Hafız Esad'ın mezarına giderek dikkat çekici bir protesto gerçekleştirdi. Cihatçı militanların, Baba Esad’ın mezarını ayaklarıyla ezmesi sosyal medyada büyük bir tepki topladı.

Hafız Esad Kimdir?

Hafız Esad, 1930 yılında Lazkiye'de, Alevi Arap bir ailede dünyaya gelmiştir. 1971 yılından 2000 yılına kadar Suriye'nin devlet başkanlığı görevini üstlenmiştir. Eğitim hayatına 1955 yılında Humus Askeri Akademisi'nde pilot subay olarak başlayarak, havacılık alanında kendini geliştirmiştir. 1958’de Sovyetler Birliği’ne havacılık eğitimini ilerletmek üzere gönderilmiş, burada edindiği deneyimle bir hava filosunun komutanlığına atanmıştır.

1961 yılında Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden askeri bir darbe ile ayrılması sürecinde, bu duruma karşı çıkması sebebiyle Suriye Silahlı Kuvvetleri'nden ihraç edilmiştir. Ancak, Baas Partisi'nin askerî kanadında önemli bir pozisyona gelerek, 1963 yılında gerçekleştirilen darbede kilit bir rol oynamış ve binbaşı rütbesiyle tekrar Suriye Silahlı Kuvvetleri'ne dönebilmiştir. 1965 yılında Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na atanmış, ardından Şubat 1966'daki askeri darbenin ardından savunma bakanı olmuştur.

1969-1970 yılları arasında Baas Partisi'nin sivil ve askerî kanatları arasında yaşanan iktidar mücadelesinde etkin bir rol oynamış, bu çatışmanın ardından 13 Kasım 1970 tarihinde gerçekleşen kansız bir askerî darbeyle iktidarı ele geçirmiştir. Mart 1971'de yapılan halk oylamasıyla devlet başkanı olarak onaylanmıştır.

Esad Dönemi ve Dış Politika

Hafız Esad'ın ülkeyi yönettiği dönem, Orta Doğu'nun en hareketli yıllarından birine denk gelmiştir. Baas Partisi Genel Başkanlığını üstlenerek, Suriye'nin Arap dünyasındaki yalnızlığını gidermek için diğer Arap devleriyle ilişkilerini geliştirmiştir. İsrail karşıtı sert politikaları sayesinde bölgesel bir siyasi lider olarak öne çıkmış, Irak'taki Baas yönetimiyle ise sıkı bir çatışma politikası izlemeye devam etmiştir.

Ekim 1973'te, Mısır’ın İsrail’e karşı açtığı savaşta Mısır'ın yanında yer almasına rağmen, savaş sonrası izlenecek politikalar konusunda Mısır yönetimiyle anlaşmazlık yaşamıştır. Sonraki yıllarda Sovyetler Birliği ile ilişkilerini güçlendirerek, 1980'de bir dostluk ve iş birliği antlaşması imzalamıştır. 1982'de silah ve teknik yardım almayı öngören bir başka antlaşma ile bu ilişkileri daha da derinleştirmiştir.

Filistin Kurtuluş Örgütü'ne geniş destek vermiş, ancak FKÖ yönetimiyle yaşanan anlaşmazlık nedeniyle, bu örgüt içinde Suriye’ye bağlı yeni oluşumlar kurmaya çalışmıştır. 1991'de FKÖ lideri Yaser Arafat ile ilişkilerini düzelterek, Körfez Savaşı sırasında Irak’a karşı uluslararası koalisyon güçlerini desteklemesiyle Orta Doğu'daki en güçlü Arap lider konumuna gelmiştir.

Hafız Esad, hiçbir zaman tanımadığı ve Siyonist varlık olarak nitelendirdiği İsrail ile uzlaşmaya dayalı barış girişimlerine karşı sert bir tutum sergilemiş, ancak 1980'lerin ortalarında bir ölçüde bu tutumunu yumuşatarak Batılı ülkelerle diyalog kurmaya önem vermiştir. 1990'larda Sovyet desteğinin sona ermesi ve ABD’nin baskısıyla Golan Tepeleri'ni geri almak için yapılan görüşmeler sonuçsuz kalmıştır.

Hafız Esad, 29 yıl boyunca iktidarda kalarak, yönetimini sürdürürken, son yıllarında dış dünyaya daha fazla açılarak ülke içindeki özel girişimleri desteklemeye başlamıştır. 1978, 1985, 1991 ve 1999 yıllarında dört kez daha devlet başkanlığına seçilmiş, 2000 yılının Haziran ayında geçirdiği kalp krizi sonucunda hayata veda etmiştir.