Nobel Ödülü 2023: Öne Çıkan Keşifler ve Adaylar

Nobel Ödülü ve Öne Çıkan Keşifler

Nobel Ödülü, her yıl insanlığa önemli katkılarda bulunan bireylere veya ekiplerine verilen prestijli bir ödüldür. Bu ödül, İsveçli sanayici Alfred Nobel tarafından 19. yüzyılın sonlarında kurulmuş olup, özellikle bilim, edebiyat ve barış alanlarındaki olağanüstü başarıları kutlamak amacıyla tasarlanmıştır. Geçmişten bugüne, birçok çığır açıcı çalışmanın ödüllendirilmesi, bilimin ve insanlığın gelişiminde büyük rol oynamıştır. Ancak, ödülün kazananları her yıl büyük bir merakla beklenirken, adayların gizli tutulması nedeniyle bu süreç oldukça belirsizdir. Nobel komitesinin adayları açıklamadan önce, her yıl kısa listeye alınan isimler ve araştırmalar sır gibi saklanmakta, bu belgeler ise 50 yıl boyunca kamuya kapalı kalmaktadır.

NOBEL ÖDÜLÜ KAZANMASI MUHTEMEL KEŞİF VE BULUŞLAR

• İlk İnsan Genomu

  1990 yılında başlatılan ve 2003 yılında tamamlanan insan genomunun haritalanması, Nobel Ödülü için sıkça tartışılan konulardan biridir. Bu dev proje, ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, Japonya ve Çin gibi ülkelerden binlerce araştırmacının yer aldığı uluslararası bir konsorsiyum tarafından gerçekleştirildi. İnsan yaşamının genetik kodunu çözme çabaları, biyoloji ve tıp alanlarında devrim yarattı. Ancak, bu projeye katkıda bulunanların sayısının fazlalığı, Nobel Ödülü kazanma şansını azaltan bir faktör olarak görülmektedir.

• Obezite Tedavisinde Devrim

  Son yıllarda glukagon benzeri peptit 1 (GLP-1) adı verilen bir hormonu taklit eden zayıflama ilaçları, sağlık alanında büyük bir yankı uyandırdı. Dünya genelinde her sekiz kişiden biri obezite ile mücadele etmekte ve bu oran son 30 yılda iki katına çıkmıştır. Kan şekerini düşüren ve iştahı azaltan bu ilaçlar, obezite ve tip 2 diyabet gibi hastalıkların tedavisinde önemli bir yenilik sunmakta. Bu alandaki önemli çalışmaların başında yer alan bilim insanları, 2024 Lasker-DeBakey Klinik Tıbbi Araştırma Ödülü'nü kazanarak Nobel için güçlü bir aday olduklarını göstermiştir.

• Dönüştürücü Yapay Zeka

  Yapay zeka, günümüzde hayatımızı köklü bir şekilde değiştiren bir araç haline geldi. Clarivate adlı analiz şirketinin Bilimsel Bilgi Enstitüsü Araştırma Analizi Başkanı David Pendlebury, bu alanda Nobel Ödülü'ne aday gösterilebilecek iki ismi öne çıkarmıştır. Google DeepMind'dan Demis Hassabis ve John Jumper, geliştirdikleri AlphaFold Protein Yapısı Veritabanı ile bilim dünyasında devrim yaratmışlardır. Bu yapay zeka programı, proteinlerin üç boyutlu yapılarını amino asit dizilerinden çözebilmekte ve dünya genelinde milyonlarca araştırmacı tarafından kullanılmaktadır.

• Bağırsak Mikrobiyomunu Anlamak

  Vücudumuzda trilyonlarca mikrop, bakteri, virüs ve mantar bulunmaktadır. Son yirmi yılda genetik dizilimdeki ilerlemeler, bu mikropların insan sağlığı üzerindeki etkilerini anlamamıza yardımcı olmuştur. Washington Üniversitesi'nden Dr. Jeffrey Gordon, bağırsak mikrobiyomunun insan sağlığını nasıl şekillendirdiğini araştıran öncü isimlerden biridir. Gordon, bağırsak mikrobiyomunun yetersiz beslenme gibi sorunların sağlık üzerindeki etkilerini araştırarak, bu alandaki ilerlemelere önemli katkılarda bulunmuştur.

• Kansere Neden Olan Genler

  1970'lerde kanserin kalıtsal bir hastalık olabileceği anlaşılmaya başlandı. Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde görevli Mary-Claire King, BRCA1 genindeki mutasyonların meme ve yumurtalık kanserindeki etkilerini araştırarak önemli bir buluşa imza atmıştır. King's araştırmaları, meme kanserine yakalanma riski yüksek kadınların belirlenmesine ve bu yönde alınacak önlemlerin geliştirilmesine olanak tanımıştır.

NOBEL ÖDÜLÜ ALANLAR NE ZAMAN BELLİ OLACAK?

2023 Nobel Ödüllerinin açıklanma takvimi ise şu şekildedir: Fizyoloji veya tıp dalındaki ödül 7 Ekim Pazartesi günü, fizik ödülü 8 Ekim Salı günü, kimya dalındaki ödül ise 9 Ekim Çarşamba günü açıklanacak. Edebiyat dalındaki Nobel ödülü 10 Ekim Perşembe günü, Nobel Barış Ödülü ise 11 Ekim Cuma günü kamuoyuna duyurulacaktır. Adayların kimler olduğu henüz bilinmemekle birlikte, öne çıkan bu beş keşif ve buluş, Nobel Ödülü için güçlü adaylar arasında yer almakta.