2024 İkinci Çeyrek Ekonomi Raporu
Seçim sonrası ekonomide ortaya çıkan sıkışma tedbirleri, büyüme oranlarını frenleyerek 2024’ün ikinci çeyreğinde beklentilerin altında sonuçlar doğurdu. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan verilere göre, Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH), 2024 yılının ikinci çeyreğini kapsayan nisan, mayıs ve haziran aylarında %2.5 oranında bir artış gösterdi. Piyasa beklentileri %3 ve üzeri büyüme yönündeyken, ikinci çeyrek büyümesi bir önceki çeyreğe göre sadece %0.1 olarak gerçekleşti. Bu durum, ekonomistlerin stagflasyon tartışmalarını yeniden gündeme getirmelerine yol açtı.
Sanayi Sektöründe Ciddi Düşüş
2024 yılının ikinci çeyreğinde GSYH tahmini, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %78.6 artarak 9 trilyon 949 milyar 792 milyon TL olarak belirlendi. GSYH’nin dolar bazındaki karşılığı ise 308 milyar 158 milyon dolar oldu. Önceki çeyrekte, özellikle seçim harcamaları ve enflasyon etkisiyle %5.3’lük bir büyüme kaydedilmişti. Ancak, ikinci çeyrekte sanayi üretiminde yaşanan %4.7’lik düşüş, sektörel bazda en büyük kaybın sanayide olduğunu ortaya koydu. İkinci çeyrek boyunca sanayi %1.8 daraldı ve son iki yılın en düşük sanayi performansı kaydedildi. Diğer sektörlerde de büyüme hızı belirgin bir şekilde yavaşladı. TÜİK verilerine göre:
- Diğer hizmet faaliyetleri %7.4 büyüme gösterdi.
- İnşaat sektörü %6.5 büyüdü, bir önceki çeyrekte ise %11 büyümüştü.
- Tarım sektörü ve gayrimenkul faaliyetleri %3.7 oranında büyüme kaydetti.
İşgücü ödemeleri 2024 yılı ikinci çeyreğinde %112.4 oranında artış gösterirken, işgücü ödemelerinin Gayrisafi Katma Değer içindeki payı %40.8 olarak belirlendi; bu oran bir önceki çeyrekte %41.7 seviyesindeydi.
Uzman Görüşleri
‘Kötüleşme 2025 yılında da sürecek’
Verileri değerlendiren Ekonomist Murat Kubilay, 2025’te de kötüleşmenin devam edebileceğini belirtti. Kubilay, “2023 yılının kaybedeni imalat sanayidir. Tarım sektörü de zayıf bir seyir izliyor. Bu iki sektörde Türkiye’nin güçlenmeden yüksek teknoloji gibi konuları tartışması gerçekçi değil. 2024’te bu alanlarda durum kötüleşecek ve bu trendin 2025’te de devam edeceğini düşünüyorum. Kur-faiz dengesini doğru bir şekilde kuramazsanız, ne üretim artar ne de dış açıklar kapanır” dedi.
İşsizlikte Tırmanış Uyarısı
Büyümedeki sert düşüşün işsizlik rakamlarını da olumsuz etkileyeceğini kaydeden Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, şu açıklamayı yaptı: “Ücretleri ve alım gücünü bastırmayı hedefleyen hükümetin ekonomi politikası, büyümeyi sert bir şekilde düşürdü. Büyümedeki yavaşlamaya paralel olarak önümüzdeki aylarda işsizlikte önemli bir tırmanış yaşanması muhtemeldir!”
Ekonomi 1.2 Trilyon Dolara Aştı
Yıllıklandırılmış olarak bakıldığında, ekonominin 1.2 trilyon doları aştığı görülüyor. Kişi başına düşen milli gelir ise 13.866 dolar olarak tahmin edildi. Hane halklarının nihai tüketim harcamaları, 2024 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %1.6 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları %0.7, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %0.5 oranında artış gösterdi. Dış talep görünümüne bakıldığında, ihracat büyümesi neredeyse sıfır seviyesine gelirken, ithalatın da tüketime paralel olarak %5.7 gerilediği gözlemlendi.
Bakandan Denge Yorumu
Açıklanan verilerin ardından sosyal medya hesabından bir değerlendirme yapan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Kırılganlıkların önemli ölçüde azaltıldığı zorlu bir dönemin geride bırakıldığını” ifade etti. Denge vurgusu yapan Şimşek, “Büyümede dengelenme başladı, cari açık daraldı, risk primi azaldı, dış kaynak girişleri arttı, rezervler iyileşti ve dezenflasyon sürecine girdik. Bugün açıklanan ikinci çeyrek büyüme verilerine göre, iç talebin büyümeye katkısı 1.2 puana gerilerken, net dış talebin pozitif katkısı 1.3 puan oldu” şeklinde konuştu ve yakın zamanda 2025-2027 yıllarına ait Orta Vadeli Programı paylaşacaklarını duyurdu.
News
