2025 yılında memur ve tüm emeklilere herhangi bir zam yapılmayacak; yalnızca enflasyon farkı verilecektir. Zam ile enflasyon farkı, halk arasında genellikle karıştırılan iki farklı kavramdır. Zam, bir mal veya hizmetten daha fazla gelir elde etmek amacıyla yapılan artışı ifade ederken, enflasyon farkı, fiyat artışları karşısında değer kaybeden gelirin eski değerine kavuşmasını sağlamak için yapılmaktadır.
ENFLASYON FARKI NASIL HESAPLANIR?
Halk arasında zam olarak adlandırılan enflasyon farkı, her altı ayda bir Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından belirlenen aylık enflasyon oranına göre hesaplanmaktadır. 2024 yılının ilk altı ayı için SSK ve Bağ-Kur emeklilerine yüzde 24.73 oranında enflasyon farkı verilmiştir. Memur ve memur emeklileri için ise toplu sözleşme ile belirlenen artışın üzerinde çıkan enflasyon farkı uygulanmaktadır.
2024 yılının ilk altı ayı için memur ve memur emeklilerine yüzde 19.3 oranında enflasyon farkı sağlanmıştır. 2024 yılının ikinci altı aylık enflasyon farkı, 3 Ocak 2025’te açıklanacak olan 2024 yılı Aralık ayı enflasyonuna göre netleşecektir.
‘ZAM’ ORANLARI NE OLACAK?
Memur ve emekliler için yalnızca 2024 yılı Temmuz, Ağustos ve Eylül ayı enflasyonları bilinmektedir. Ekim, Kasım ve Aralık ayı enflasyonları henüz açıklanmamıştır. Ancak, Merkez Bankası’nın yıl sonu hedeflediği yüzde 41.5 ile yüzde 45 arasındaki enflasyon oranlarına göre aylık enflasyonların açıklanacağı öngörülmektedir. Bu bağlamda, 2024 yılı ikinci altı aylık enflasyon farklarının memurlarda yüzde 10-11, SSK ve Bağ-Kur emeklilerinde ise ortalama yüzde 15-16 arasında olması beklenmektedir. Bu durumda, memurlara yüzde 10-11, memur emeklilerine yüzde 10-11, SSK, Bağ-Kur ve Banka Sandığı emeklilerine de yüzde 15-16 oranında enflasyon farkı (halk dilinde zam) yapılması öngörülmektedir.
Ülkemizde yaklaşık 5 milyon emekli, 12.500 TL’ye tamamlanan emekli aylığı almakta; dul ve yetim aylıkları ise 12.500 TL’nin hisseleri oranında, yani 12.500 TL’nin altında ödenmektedir. Emeklilere aylık olarak 3.125 TL ile 80.000 TL arasında emekli aylıkları ödenmektedir. Dul ve yetimlerle birlikte, yaklaşık 16 milyon emekliye ortalama 15 bin lira civarında emekli aylığı ödenmektedir. Emeklilere yapılacak oransal artışın çok fazla bir etkisi olmayacaktır; çünkü emekli aylıkları oldukça düşük seviyelerde kaldığı için, herhangi bir güncelleme yapılmadığı takdirde, emekli aylıklarının alım gücü azalmaya devam edecektir.
EMEKLİ AYLIKLARINA GÜNCELLEME YAPILMALI, ÜSTÜNE ENFLASYON FARKI VERİLMELİ
2023 Temmuz ayında memurlara 8.077 TL tutarında bir seyyanen artış yapılmış; bu, memur aylıklarının enflasyon kayıpları sonrasında bir miktar güncellenmesi anlamına gelmektedir. Ancak, memur emeklilerine, SSK, Bağ-Kur ve Banka emeklilerine bu güncellemeler yapılmamıştır.
SEYYANEN ARTIRIM NE KADAR OLACAK?
2023 Temmuz ayında yapılan 8.077 TL seyyanen artışın mevcut değeri, Ocak 2025’te yaklaşık 14.000 TL civarında olacaktır. Bu miktarda emeklilere seyyanen zam yapılması ve bunun üzerine enflasyon farkı eklenmesi gerekmektedir ki, emekli aylıkları güncel değerine ulaşabilsin. Emekli aylıkları hesaplama sistemi ve TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranları, emekli aylıklarının değerini olumsuz etkileyerek düşürmüştür.
Emekli aylıkları güncellenirken, bu iyileştirmenin kök aylığa yapılması ve tamamlanan aylık uygulamasının da ortadan kaldırılması gerekmektedir.