Konsantrasyonun Düşmanı: Dikkat Dağınıklığı
Uzmanlar, dikkat dağınıklığının konsantrasyonun en büyük düşmanı olduğunu belirtiyor. Kaliforniya Üniversitesi’nde gerçekleştirilen bir çalışma, 2004 yılında çalışanların dikkatlerini yeni bir şeye yönlendirmeden önce bir göreve harcadıkları ortalama sürenin 150 saniye olduğunu; bu sürenin 2012’de yarı yarıya azalarak yalnızca 47 saniyeye düştüğünü ortaya koyuyor. Nisan ayında yayınlanan bir makaleye göre, konsantrasyonda zorluk çekmek, artık Amerikan Psikiyatri Birliği’nin tanı kılavuzunda listelenen en yaygın semptomlardan biri haline gelmiş durumda. “Indistractable: How to Control Your Attention and Choose Your Life” adlı kitabın yazarı Nir Eyal, “Dikkatinizi dağıtacak bir şey arıyorsanız, onu bulmanın her zamankinden daha kolay olduğunu” ifade ediyor.
Eyal, dikkatin dağılmasının çoğunlukla can sıkıntısı, yalnızlık, yorgunluk, belirsizlik ve kaygı gibi rahatsız edici hislerden kaynaklandığını belirtiyor. Telefonla oynamak, atıştırmak veya içmek gibi dikkat dağıtıcı aktiviteler, yalnızca o anki odaklanmamızı bozmakla kalmıyor; aynı zamanda bu davranışları tekrarlama olasılığımızı artıran kötü alışkanlıklar da oluşturuyor. Peki, bu durumu nasıl aşabiliriz? İşte modern yaşamın konsantrasyonumuzu nasıl etkilediğine dair farkındalık yaratacak dört önemli durum:
1. TELEFONDA AŞIRI ZAMAN GEÇİRMEK
Dikkatin dağılmasında akıllı telefonlar, her zamankinden daha fazla fırsat sunuyor. Her kaydırma, beğeni ve uyarı, beynin ödül ve zevk nörotransmitteri olan dopaminin artışını sağlayarak bizi daha fazlasını aramaya itiyor. Zamanla, kaydırmalarla salınan dopamin miktarı azalıyor ve aynı zevki elde etmek için daha fazla kullanıma ihtiyaç duyuluyor. Bu durum, hem ruh halimizi hem de odaklanma yeteneğimizi olumsuz etkiliyor. Dialogues in Clinical Neuroscience dergisinde yayınlanan 2020 tarihli bir makale, yoğun teknoloji kullanımının dikkat sorunları ile olan ilişkisini, “tekrarlayan dikkat değişimlerine ve çoklu göreve atfedilebileceğini ve bunun da yönetici işlevleri bozabileceği” şeklinde özetliyor.
2. YETERSİZ UYKU
Yetersiz uyku, diyabet, felç, kalp hastalığı ve zayıf ruh sağlığı gibi ciddi sağlık sorunları riskini arttırmasının yanı sıra, dikkat eksikliği ile de ilişkilidir. Communications Biology dergisinde yayınlanan büyük bir araştırma, gecede altı saatten az uyuyan bireylerin, beynin bilgiyi saklama ve görevleri tamamlama yeteneğini değerlendiren bilişsel testlerde daha kötü performans gösterdiğini ortaya koymuştur. Oxford Üniversitesi Uyku ve Sirkadiyen Sinir Bilimleri Enstitüsü’nün klinik direktörü Profesör Colin Espie, “Yeterli uyku almadığımızda, odaklanma ve konsantrasyon yeteneğimiz ile hafıza açısından işlev görme yeteneğimiz çok ciddi şekilde bozulur. Ne kadar uykusuz kalırsanız, o kadar çok hata yaparsınız ve o kadar çok şeyi kaçırırsınız” diyor.
3. ŞEKER VE TUZ TÜKETİMİ
Yüksek şeker, tuz ve yağ oranına sahip işlenmiş gıdalar, aşırı yeme isteğini teşvik etmek üzere tasarlanmıştır. Bu da sürekli atıştırmalık arayışına girerek, odaklanmamızı daha da zorlaştırır. Diğer araştırmalar, aşırı glikoz tüketiminin uzun vadeli hafıza ve bilişsel eksikliklerle ilişkili olduğunu göstermektedir. Weill Cornell Medicine’dan Profesör Shahrad Taheri, “Bazı yiyecekler iltihaplı bir tepkiye yol açar ve bu iltihap, beyin hücrelerimizin işleyişini etkiler; bu da odaklanmanın ve dikkatin azalmasına neden olur” diyor. Yüksek tuzlu yiyecekler de hem iltihaplanmaya yol açan elektrolit dengesizliğini tetikleyerek hem de zihinsel işlem hızını ve yönetici işlevi (planlama, zaman yönetimi ve organizasyon) yavaşlatan yüksek tansiyon gibi durumların olasılığını artırarak sorunlara neden olabilir.
4. EGZERSİZ YAPMAMAK
Fiziksel egzersiz, bilişsel sağlığın belirli alanlarında, özellikle yönetici işlev, dikkat süresi, bilgi işleme hızı ve hafıza üzerinde olumlu etkileri olan beyin kaynaklı nörotrofik faktör (BDNF) seviyesinde anında artışa neden olduğu bilinmektedir. 2020 yılında yayınlanan bir UCL araştırması, herhangi bir tür yoğun fiziksel aktivitenin beyne kan akışını teşvik ettiğini ve çalışmadan önce sadece 20 dakikalık bir egzersizin konsantrasyonu keskinleştirebileceğini göstermiştir. Translational Sports Medicine dergisinde yayınlanan bir başka araştırma ise, 30 dakikalık bir aerobik egzersiz seansının dikkati ve konsantrasyonu iki saate kadar artırabileceğini ortaya koymuştur.
News
