Çiftçilerimiz Zorlu Günler Geçiriyor
Son günlerde tarihin en büyük zirai don olayları, çiftçilerimizi derinden etkileyen ciddi ürün ve mali kayıplara yol açmaktadır. Uzun yıllardır hak ettiği desteği alamayan çiftçimizin, toprağına daha fazla küsmemesi için her zamankinden daha fazla sahip çıkılmaya ve desteklenmeye ihtiyacı bulunmaktadır. Bu zorlu süreçte, en azından geçmişten kalan destek alacaklarının çiftçilere ödenmesi büyük önem arz etmektedir. Ayrıca, gıda enflasyonu, günümüzde karşılaştığımız en büyük sorunlardan biridir. Bu sorunun çözümü için, çiftçilerimizin bu kayıplarının telafi edilmesi şarttır. Yaptığımız hesaplamalara göre; 2006-2024 dönemi için tarım kesimi devletten 1,2 trilyon lira alacaklıdır. Peki, bu rakamı nasıl hesapladım? Cevapları aşağıda bulabilirsiniz.
Türkiye’de Nüfus Artıyor, Ama Ekim Alanları Azalıyor
Her yıl Türkiye nüfusuna birkaç milyon kişi eklenmektedir. Bunun yanı sıra, görünmeyen milyonlarca mülteci de bu nüfus içinde yer almaktadır. Artan bu nüfus karşısında ekilen tarım alanlarındaki düşüş, bugün yaşadığımız pek çok temel gıda ürününde dışa bağımlılığı ve yanlış tarım politikalarının sonuçlarını gözler önüne sermektedir.
Ülke nüfusu artarken, tarım alanlarının azalması sonucunda kişi başına düşen tarım alanı hızla azalmıştır. 2001 yılında kişi başına 0,40 hektar olan tarım alanı, 2023 yılı sonunda 0,28 hektara kadar düşmüştür. Yukarıdaki tabloya göre Türkiye’de tarım alanları 2001-2023 döneminde %8,3 küçülmüştür. Tahıllar ve diğer bitkisel ürünler için ekilen alandaki küçülme, tarım alanlarındaki genel küçülmeden daha fazladır. 2001 yılında 26.350.000 hektar olan çayır ve mera hariç tarım alanı, 2023 yılında 23.971.000 hektara düşmüştür. Bu durum, tarım alanındaki düşüşün %9,02 olduğu anlamına gelmektedir. Nüfusun %30,13 oranında yükseldiği bir dönemde, tarım alanlarının %9,02 azalması, gıda arz güvenliği açısından önemli bir sorun teşkil etmektedir.
Tarım Kanunu Destekleri Yetersiz Kalıyor
Tarım Kanunu, tarım desteğinin milli gelirin %1’inden az olamayacağını belirtmektedir. Ancak, uygulamada bu oranın neredeyse üçte biri bile verilmemektedir. 25.4.2006 tarihli ve 26149 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5488 sayılı Tarım Kanunu’nun “Tarımsal desteklerin finansmanı” başlıklı maddesi, tarım desteği için bütçeden ayrılacak miktarın gayrisafi milli hasılanın yüzde birinden az olmaması gerektiğini vurgulamaktadır. İşte maddeye dair bir alıntı:
“Tarımsal desteklemelerin finansmanı”
MADDE 21 – Tarımsal destekleme programlarının finansmanı, bütçe kaynaklarından ve dış kaynaklardan sağlanır. Bütçeden ayrılacak kaynak, gayrisafi millî hasılanın yüzde birinden az olamaz.”
Ancak, iktidar, Tarım Kanunu’nun tarım destekleri milli gelirin %1’inden az olamaz hükmünü yıllardır nasıl uyguluyor? Söze hacet yok; veriler konuşuyor. Artan maliyetlere rağmen, çiftçiye sağlanması gereken desteklerin mevzuatta öngörülen milli gelirin %1’lik tutarının çok altında kalması, çiftçinin tarlasını, ürününü ve ekmeğini her geçen gün daha da azaltmaktadır. 2024 yılında Tarım Kanununda verilmesi zorunlu olan tarımsal destek tutarının ancak beşte biri kadar destek verilmiştir.
Çiftçilerin Alacakları ve Gıda Güvenliği
Tarım Kanunu, tarıma bütçeden yapılacak desteğin milli gelirin %1’inden az olamayacağını emrediyor. Ancak, iktidar, Tarım Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 2006 yılından bu yana hiçbir yılda çiftçiye kanunla verilmesi zorunlu kılınan tutarda desteği sağlamadı. Tarım ve hayvancılık alanında artan dışa bağımlılık ortamında, tarımsal desteklerin GSYH’ya oranı artmak bir yana her geçen yıl daha da düşürüldü.
Yukarıdaki tabloya göre 2006-2024 döneminde eksik ödenen desteklerin ilgili yıllar ortalama dolar kuru ile karşılığı 93,7 milyar dolardır. Bugünkü dolar kuruyla (38 TL) bu tutarı TL’ye çevirdiğimizde, çiftçinin 2006 yılından bu yana eksik ödenen tarımsal destek tutarı 3 trilyon 559 milyar TL’ye ulaşmaktadır. Bu eksik tutarın bir kısmının, çiftçinin zor günler yaşadığı bu dönemde ve gıda enflasyonunun genel enflasyondan daha yüksek olduğu bir yerde çiftçiye verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Faiz Harcamaları Tarım Desteklerinin Önünde
Mevcut ekonomi yönetiminin sorunlara ve çözümlere bakış açısı biraz farklı. Gıda arz güvenliğinin söz konusu olduğu, gıda enflasyonunun genel enflasyonun üzerinde olduğu bir ortamda desteklenmesi gereken tarım yeterince desteklenmezken, faiz harcamaları hız kesmeden devam etmektedir. Örneğin, 2024 yılında bütçeden faiz için yapılan toplam ödeme 1 trilyon 270 milyar lira iken, aynı bütçeden yapılan tarımsal destek ödemelerinin toplamı yalnızca 91,5 milyar liradır. Faiz ödemeleri, tarımsal destek ödemelerinin 13,9 katı olduğu bir durumda, çiftçinin toprağa küsememesini beklemek, üretmesini istemek, et-süt-yumurta fiyatlarının ucuzlamasını beklemek pek de mümkün görünmemektedir.
News
