İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun Tutuklanması ve Türkiye’nin Hukuk Durumu
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması, Türkiye’nin adalet ve hukukun üstünlüğü konularında ne denli geriye gittiğinin son örneklerinden biri olarak kaydedildi. Türkiye, uluslararası alanda hukukun üstünlüğü endeksinde 179 ülke arasında 147. sıraya düşerek, birçok Afrika ülkesinin bile gerisinde kaldı. Adalet sisteminde yaşanan tahribat o kadar derin ki, yapılan araştırmalara göre günümüz Türkiye’si pek çok alanda Osmanlı İmparatorluğu döneminin bile gerisinde kalmış durumdadır.
İsveç merkezli V-Dem Enstitüsü’nün gerçekleştirdiği araştırmaya göre, insan hakları, hukuk, adalet, sivil toplum ve demokrasi gibi 50’den fazla alt başlıkta 1789 yılında 3. Selim dönemindeki Osmanlı İmparatorluğu’nun puanı 0.23 iken, 2024 yılı itibarıyla Türkiye’nin puanı 0.18 olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda, 1’e yakın puanlar, bir ülkenin hukuk, insan hakları ve demokrasi konularında ilerleme kaydettiğini göstermektedir.
92 Sıra Geriledik
Bu araştırmada Cumhuriyet’in kurulduğu 1923’te Türkiye’nin puanı 0.23, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün 1938’deki vefatında 0.58, 1981’de 12 Eylül darbesinin hüküm sürdüğü dönemde ise 0.45 olarak kaydedilmiştir. Türkiye’nin puanı 1991’de 0.66, AKP’nin iktidara geldiği 2002’de ise 0.74’e yükselmiştir. Ancak, AKP iktidarı ile birlikte yargının siyasallaşması ve Türkiye’nin demokrasi ile olan bağlarının her geçen yıl zayıflaması, ülkenin en son sıralara düşmesine yol açmıştır. Türkiye’nin puanı 2016 yılında 0.24’e, 2024’te ise 0.18’e kadar gerilemiştir. Koç Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kamil Yılmaz, “2002’de Türkiye, hukukun üstünlüğü endeksine göre 177 ülke arasında 55’inci sıradayken, 2024’te 179 ülke arasında 147’nci sırada yer alıyor” şeklinde değerlendirmede bulundu.
Türkiye, bu endeksle birlikte Ürdün, Irak, Uganda ve Mısır gibi ülkelerin bile arkasında kalmıştır. Raporda Türkiye, seçimli otokrasi olarak tanımlanmıştır.
Krizden Çıkış İçin Hukukun Üstünlüğü Şart
Türkiye’nin 2010’lu yıllardan itibaren hızla gerilediği bu süreçte, ülkenin ekonomik krize girmesi de tesadüf değildir. Prof. Dr. Kamil Yılmaz, “Türkiye, demokrasiden ve hukukun üstünlüğü ilkesinden uzun zamandır uzaklaşıyor” diyerek uyarılarda bulundu. Yılmaz, “Hukukun üstünlüğü ve demokrasinin temel ilkelerini hayata geçirmeden Türkiye ekonomisinin düze çıkması mümkün değildir” şeklinde sözlerine devam etti. Ekonomistler, süregelen yüksek enflasyon ve artan işsizlik ortamında krizden çıkış için iktidarın hukukun üstünlüğünü benimsemesi gerektiğinin altını çizmektedir.
News
