Enflasyon Hesaplamalarındaki Gizli Oyunlar
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 yılından bu yana enflasyon hesaplamalarında kullanılan ürün fiyatlarını halktan gizlemektedir. Bu durum, yalnızca TÜİK ile sınırlı kalmayıp, iktidarın memur, işçi ve emeklilere daha düşük zam vermek amacıyla uyguladığı ikinci bir taktikle de birleşmektedir. Son dört yılda, 6 aylık zammın hesaplanacağı aralık ve haziran dönemlerindeki enflasyon artışları, bir sonraki aya ötelenecek şekilde manipüle edilmektedir. Böylece aralık ve haziran enflasyonları düşük gösterilirken, zamların ötelendiği ocak ve temmuz aylarında enflasyon değerleri adeta patlamaktadır.
Öteleme Stratejisi
Bu strateji sayesinde, 2022 Aralık ayından bu yana aralık ve haziran enflasyonu, ocak ve temmuz enflasyonuna kıyasla 5.57 puana kadar düşürülmüştür. TÜİK verileri, bu zam öteleme oyununu özellikle 2022 yılının sonundan itibaren kesintisiz bir şekilde uygulandığını göstermektedir. Memur ve emeklilerin 6 aylık zamlarını azaltmayı hedefleyen bu öteleme oyunu şu şekilde işlemektedir:
- Memur ve emeklilere her yıl ocak ve temmuz aylarında zam yapılmaktadır.
- İlk 6 aylık dönemde, eğer 4-5 aylık enflasyon yüksek çıkarsa, özellikle haziran ayında yapılması gereken vergi ve fiyat artışları ya haziran ayının son haftasına ya da temmuz başına ertelenmektedir.
- Böylece 6 aylık enflasyonun daha fazla artması önlenmiş olmaktadır.
- Aynı mantık ikinci 6 ay için de geçerlidir; kasım ve aralık aylarında yapılması gereken bazı artışlar ocak ayına kaydırılmaktadır.
Bu uygulama, ikinci 6 aylık enflasyonun artış hızını frenlerken, ocak ayında yapılan zamların etkisini de azaltmaktadır. Sonuç olarak, memur ve emeklilerin maaşlarına yapılan zamlar, daha ilk aydan eriyip gitmektedir. Öteleme oyunu, en son haziran ayında da uygulanarak akaryakıt zamları haziran enflasyonunu yükseltmesin diye ayın sonuna ertelenmiş, bu sayede emeklilerin zammı yüzde 25’in altına çekilmiştir.
Zamların Aylık Enflasyona Etkisi
Fark 5.57 puana Ulaştı
2022 yılının sonuna kadar aralık ile ocak, haziran ile temmuz ayları arasında belirgin bir enflasyon farkı gözlemlenmemekteydi. Ancak 2022 yılının sonundan itibaren bu fark belirgin bir şekilde açılmaya başlamıştır. Örneğin, 2022 Aralık ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yüzde 1.18 oranında kalırken, ocak ayında bu oran yüzde 6.65’e yükselmiştir. İki ay arasındaki fark böylece yüzde 5.47’ye ulaşmıştır. Benzer bir durum, 2023 yılı Haziran ayında yüzde 3.92 olarak tutulan enflasyonun, temmuzda yüzde 9.49’a çıkmasıyla birlikte gözlemlenmiştir; aradaki fark bu durumda 5.57 puana ulaşmıştır. Bu durum, bir sonraki aralık-ocak ve en son bu yılın haziran-temmuz aylarında da tekrarlanmıştır.
News
