Dünya Sağlık Örgütü ve Lancet Raporu
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile işbirliği içinde hazırlanan ve Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) ile birlikte 57 akademik kurum ve Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşundan 122 önde gelen uzmanın katkılarıyla ortaya konulan Lancet Sağlık ve İklim Değişikliği Geri Sayım 2024 Raporu yayımlandı. Bu rapor, iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkilerini izleyen 15 göstergeden 10’unun yeni rekor seviyelere ulaştığını ortaya koydu.
2023 yılı, kalıcı kuraklıklar, ölümcül sıcak hava dalgaları, yıkıcı orman yangınları, fırtına ve seller gibi olağanüstü hava olaylarının insan sağlığı, yaşam koşulları ve geçim kaynakları üzerindeki etkileriyle tarihin en sıcak yılı olarak kaydedildi. Geçtiğimiz yıl, insanlar olması gereken seviyeden 50 gün daha fazla aşırı sıcaklıklara maruz kalırken, aşırı kuraklık, küresel kara alanlarının yüzde 48’ini etkisi altına aldı. Özellikle 65 yaş üstü bireylerde sıcağa bağlı ölümler, 1990’lardaki seviyelere kıyasla yüzde 167 oranında bir artış göstererek rekor seviyeye ulaştı.
Dünya genelinde insanlar, yürüyüş veya bisiklet gibi hafif açık hava egzersizleri yaparken rekor düzeyde ısı stresine maruz kaldı ve artan sıcaklıklar, 512 milyar potansiyel iş gücü kaybına yol açtı. Bu kayıp, 1990-1999 ortalamasına göre yüzde 49 artışa ve 835 milyar dolar ekonomik büyüklüğe karşılık gelmektedir.
Son on yılda, küresel kara alanının yüzde 61’inde 1961-1990 ortalamasına kıyasla aşırı yağış olaylarında bir artış gözlemlendi. Bu durum, sel, bulaşıcı hastalık ve su kirliliği riskini artırarak, 2022 yılında 124 ülkede 151 milyondan fazla insanın şiddetli gıda güvensizliği yaşamasına neden oldu. Aşırı hava olaylarından kaynaklanan ekonomik kayıpların toplam yıllık değerinin ise 2019-2023 döneminde 227 milyar doları bulduğu tahmin ediliyor.
İklim değişikliği, sivrisinek kaynaklı ölümcül bulaşıcı hastalıkların yayılması için de iklimsel uygunluğu artırdı. 2023 yılında, 80’den fazla ülkede tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 5 milyonun üzerinde dang vakası rapor edildi. Raporda yer alan güncellenmiş göstergeler, hükümetler ve şirketler tarafından fosil yakıtlara yapılan ısrarlı yatırımların emisyonları tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkardığını ve bu durumun dünya genelinde insanların hayatta kalma şansını azalttığını ortaya koymaktadır. Geçen yıl, enerji sektöründen kaynaklanan karbondioksit emisyonları da 2022 yılına göre yüzde 1,1 artışla tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
Türkiye’deki Etkiler
Türkiye’de ise 2014-2023 döneminde, her bir bebek ve 65 yaş üstü yetişkin sırasıyla yılda ortalama 14,8 gün ve 13,7 gün sıcak hava dalgasına maruz kalmıştır. Sadece 2023 yılında, bu gruplar sırasıyla 24,8 gün ve 21,9 gün sıcak hava dalgası yaşadı. Geçen yıl aşırı sıcaklığa maruz kalma nedeniyle 471 milyon iş gücü saati kaybedilirken, bu kayıp, 1990-1999 dönemindeki yıllık ortalamaya göre yüzde 14’lük bir artışa karşılık gelmektedir. Sıcaklık nedeniyle iş gücü kapasitesinin azalmasından kaynaklanan potansiyel gelir kaybının ise 846 milyon dolar olduğu tahmin edilmektedir.
Türkiye’de, 2019-2023 dönemindeki her yıl, ülkenin yüz ölçümünün yüzde 82,7’si en az bir ay, yüzde 43,3’ü en az üç ay ve yüzde 11,7’si en az altı ay aşırı kuraklık yaşamıştır. Lancet Geri Sayım İcra Direktörü Marina Romanello, rapora ilişkin değerlendirmesinde, iklim konusundaki eylemsizliğin sağlık üzerindeki yakın tehditlerine işaret eden bu yılki envanterin sekiz yıllık izleme süreçlerindeki en endişe verici bulguları ortaya koyduğunu vurgulamıştır.
News
