Bilim insanlarından oluşan bir ekip, Mars’ın yer çekimi haritasını güncelleyerek, gezegenin yüzeyinde daha önce bilinmeyen gizemli yapılar tespit etti. Europlanet Bilim Kongresi 2024’te sunulan bu yeni harita, Mars’ın geçmişte var olduğu düşünülen okyanusunun derinliklerinde, yoğun ve büyük ölçekli yapılar bulunduğunu ortaya koydu. Bu araştırma, NASA’nın InSIGHT görevi dahil olmak üzere Mars’ta gerçekleştirilen çeşitli görevlerden elde edilen verileri kapsamaktadır.
Mars yörüngesindeki uydulardan elde edilen yer çekimi verileri, gezegenin yüzeyindeki ince sapmaların izlenmesiyle bu çarpıcı bulgulara ulaşılmasını sağladı.
Delft Teknoloji Üniversitesi’nden Bart Root liderliğindeki araştırma ekibinin hazırladığı makale, Mars’ın iç yapısında hâlâ aktif süreçlerin devam edebileceğini öne sürüyor. Yeni yer çekimi haritası, Mars’ın litosferi, yani kabuk ve mantosunun üst kısmı üzerinde yeni bir değerlendirme yapılması gerektiğini vurguluyor. Özellikle Tharsis Montes bölgesindeki büyük volkanların, yüzeyde bir çökme yerine yükselme etkisi yarattığı gözlemlenmiştir.
Mars’ın derinliklerinde, Tharsis Montes’in altında büyük bir manto tüyü bulunduğu tahmin edilmektedir. Bu manto tüyü, Mars’ın litosferini yukarı doğru iterek, gezegende gelecekte yeni volkanik faaliyetlerin olabileceğine dair önemli ipuçları sunuyor. Araştırmacılar, yaklaşık 1750 kilometre genişliğinde ve 1100 kilometre derinliğinde bir yer altı kütlesi keşfetti.
Mars’ın kuzey kutup bölgelerindeki yer çekimi anomalileri de dikkat çekici bir özellik taşıyor. Bilim insanları, bu bölgelerde, geçmişte var olmuş deniz yataklarına gömülü yoğun yapılar tespit etti. Bu gizemli yapılar, volkanik kökenli olabileceği gibi, eski çarpma olaylarından kalan malzemelerden de kaynaklanıyor olabilir.
Bu bulgular, Mars’ın jeolojik tarihi ve iç yapısı hakkında yeni bir bakış açısı sunarak, gezegenin evrimine dair önemli sorular ortaya çıkarıyor. Araştırma ekibi, daha fazla veri toplanabilmesi için yeni bir görev önerisinde bulundu. “Mars Kuantum Yerçekimi” (MaQuls) adlı bu görev, Mars’ın yer çekimi alanını daha detaylı incelemek amacıyla tasarlandı ve iki uydu ile yürütülecek.