Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2022 yılında ilan edilen ilk ‘küresel acil durum’un ardından, halk arasında maymun çiçeği olarak bilinen ‘Mpox’ virüsü salgını ile ilgili ikinci kez alarm vermiştir. Türkiye Sağlık Bakanlığı, ülkemizde henüz Mpox vakası görülmediğini duyurmuş olsa da, Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Başkanı Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, çiçek aşısının Mpox virüsüne karşı koruma sağladığını belirterek, Türkiye’ye yeniden aşı tedarik edilmesi gerektiğinin altını çizdi. Bilindiği üzere, çiçek aşısı, hastalığın kalıcı olarak sona ermesinin ardından 1980’li yıllardan beri ülkemizde kullanılmamaktadır.
Prof. Dr. Yavuz, “2024 yılı itibarıyla Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde 15 bin vaka bildirildi ve yaklaşık 500 ölüm gerçekleşti. 2022’de dünyaya yayılan salgında ölüm oranı %1’in altındaydı, ancak şu anda %5’lik bir ölüm oranı söz konusu. Aşısı mevcut, çiçek hastalığı için daha önce kullandığımız bir aşı. Türkiye’de aşı bulunmadığı için, aşının sağlanması gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Mpox virüsünün yayıldığı Afrika’nın Kongo bölgesinden seyahat edenler için dikkatli olunması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “Afrika’da hastalık, tüm kıtada değil, özellikle Kongo’da yaygın olarak görülmektedir. O bölgeyle teması olan herkes, uygun semptomlarla gelmişse, bu hastalık üzerinde düşünmek gerekecektir” dedi.
İlk Küresel Acil Durum İlanı 2022’de Gerçekleşti
Mpox virüsü, çoğunlukla Afrika kıtasında etkili olup, deri lezyonlarıyla kendini göstermektedir. Prof. Dr. Yavuz, virüsün yakın temas yoluyla bulaştığını ve risk grupları arasında 1980 öncesinde doğanlar ve çiçek aşısı olanların daha dayanıklı olduğunu belirtti. “Afrika’dan gelen herkese değil, yalnızca hastalığın yayıldığı bölgeden gelenler ve semptom taşıyanlar üzerine odaklanmak gerekiyor” diye ekledi.
Prof. Dr. Yavuz, hastalığın adının ‘maymun çiçeği’ yerine ‘Mpox’ olarak anılması gerektiğine de dikkat çekerek, bu durumun ayrımcılığa yol açabileceğini ifade etti. “Mpox hastalığı, 2022’de dünya gündemine girdi. 1950’lerden beri bilinen bir virüs olup, eski çiçek hastalığına benzer bir virüs tarafından hayvanlardan insana geçmektedir. 2022’ye kadar Afrika’da yılda yaklaşık 100 vaka bildiriliyordu; ancak o yıl, Afrika ile teması olmayan insanlarda da Mpox olguları görülmeye başlandı.” dedi.
Virüsün Yeni Tipi Daha Hızlı Yayılıyor, Ölüm Oranı Yükseldi
O dönemde belirli risk gruplarında hastalığın oldukça yayıldığını belirten Prof. Dr. Yavuz, “Türkiye’de de vakalar görüldü; ancak riskli grupların takibi ve aşılanması gibi yöntemlerle bu salgın kontrol altına alındı. O dönemde dolaşan suş, genellikle deride döküntülerle ve hafif ateşle seyrediyordu. Ölüm oranı %1’in altında kaldı. Fakat 2023 ortalarından itibaren Kongo’da yeni bir virüs tipi, yani daha yüksek ölüm oranına sahip bir virüs ile başka bir salgın başladı. Bu yeni Mpox salgını, 2022’deki salgından daha hızlı yayıldı.” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Yavuz, Kongo’da başlayan bu salgının heteroseksüel cinsel ilişkiyle de bulaşabilme özelliği taşıdığını belirtti. “Afrika dışındaki ülkelerde ise bu suşa bağlı bir vaka tanımlanmamış durumda. Kongo’nun komşu ülkelerine yayılma potansiyeli olduğu için, ülkelerin gerekli önlemleri alması önemlidir.” dedi. Türkiye’de 2022 salgınında Sağlık Bakanlığı’nın elinde verilerin olduğunu, ancak kesin rakamların açıklanmadığını ve uluslararası camiadan öğrendikleri kadarıyla Türkiye’den bildirilen 12 vaka olduğunu ifade etti.
Pandemi Yok, Kapanma Olacağını Düşünmüyoruz
Prof. Dr. Yavuz, Sağlık Bakanı ile sabah görüşme yaptıklarını ve Türkiye’de henüz Mpox olgusu tespit edilmediğini aktardı. “Türkiye’de şu an vaka yok; ancak küresel acil durum, halk sağlığı acil durumu ilan edilmesinin nedeni, bulaşma riskinin bulunmasıdır. Bir pandemi durumu söz konusu değil ve kapanma olacağını düşünmüyoruz. Bu virüs, Covid-19 gibi solunum yoluyla değil, yakın temasla bulaşmaktadır.” dedi.
Yakın Temas ve Hijyen Önlemleri
Hastalığın bulaşma yolunun yakın temas olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Yavuz, “Hasta kişinin mukozası veya cildindeki lezyonlarıyla yakın temas edildiğinde bulaşır. Bu virüs, çok kolay bulaşan bir virüs değil. Ancak, hasta kişiyle aynı evde yaşayan bireylerde bulaşma riski bulunmaktadır.” dedi.
Mpox Düşünmek Gerekir
Semptomu olmayan kişilerde bulaşma riskinin düşük olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “Hastalık sürveyansı yapmamız lazım. Uygun semptomlarla gelenler için Mpox düşünmek gerekir. Hasta tespiti olduktan sonra korunma önlemleri olarak, hastayı izole etmek ve kişisel koruyucu malzemeleri kullanmak önemlidir.” ifadelerini kullandı.
Yayılma Potansiyelinin Yüksek Olduğu Düşünülüyor
2022’deki virüsün halen görülmeye devam ettiğini belirten Prof. Dr. Yavuz, “Yeni acil durumun ilan edilme sebebi olan yeni suş, sadece Kongo’da mevcut ancak bunun da yayılma potansiyelinin yüksek olduğu düşünülüyor. Dolayısıyla, Türkiye açısından panik olacak bir durum yok, ancak önlemlerimizi almak zorundayız.” diye ekledi.
İlgili İlaçların Hazırlıklarının Yapılması Gerekiyor
Prof. Dr. Yavuz, Türkiye’de çiçek aşısı bulunmadığını ve temin edilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Bu aşının sağlanması gerekiyor. Ayrıca, fazla hasta görülmesi durumunda ilgili ilaçların hazırlıklarının yapılması önemlidir. Aşısı olanlar, Mpox hastalığına karşı bir miktar korunmaktadır.” dedi.
Sonuç olarak, Mpox için aşı ve tedavi yöntemleri geliştirilmesi, riskli grupların aşılanması ve şeffaf bir veri paylaşımının sağlanması, bu tür bir salgının kontrol altına alınmasında büyük önem taşımaktadır.
News
