Trump ve Powell: İlişkiler ve Merkez Bankası Üzerine
ABD’de Donald Trump’ın yeniden seçilmesinin ardından, önceki döneminde gerginlik yaşadığı ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell ile yeni dönemdeki ilişkileri, siyaset gündeminin merkezine oturdu. Trump’ın başkanlık döneminde Powell ile yaşanan çatışmalar, ekonomik politikalar üzerindeki etkileriyle dikkat çekmişti. Seçimlerin ardından, Fed Başkanı Powell, Trump’a karşı direneceği mesajını vererek adeta bir demokrasi dersi sundu. Fed’in faiz kararını açıkladığı basın toplantısında konuşan Powell, Trump’ın kendisini görevden alması durumunda görevi bırakmayacağını ve ABD başkanının merkez bankası başkanını görevden alma yetkisinin olmadığını vurguladı. Powell’ın başkanlık görevi Mayıs 2026’da sona eriyor; dolayısıyla Trump, o dönemde yeni bir Fed başkanı atama şansına sahip olacak. Bu durum, Trump’ın başkanlığı süresince en az bir kez daha Fed başkanını değiştirme olasılığını da beraberinde getiriyor.
Türkiye’de Merkez Bankası ve Yoksulluk
Türkiye’de ise, ‘tek adam rejimi’ olarak adlandırılan sistem, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a her olumsuz ekonomik gelişmenin faturasını Merkez Bankası’na kesme yetkisi tanıyor. Son yıllarda yaşanan yüksek enflasyon ve artan yoksullaşmanın arkasındaki temel sebeplerden biri, Merkez Bankası’nın bağımsızlığının yok edilmesi olarak öne çıkıyor. 2016-2024 yıllarını kapsayan 8 yıllık süreçte, en son Fatih Karahan’ın göreve atanmasına kadar 5 farklı başkan görev yaptı. Bu başkanlar, ya düşük faiz ısrarının bir sonucu olarak yüksek enflasyonun sorumlu tutulmasıyla ya da enflasyonu kontrol altına almak amacıyla uygulanan yüksek faiz politikasının ardından “faiz lobileri” ile ilişkilendirilerek görevden alındı. 2018 yılında geçilen Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, Cumhurbaşkanı’na gerekli görmesi durumunda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) başkanını değiştirme yetkisi veriyor. Mevzuata göre TCMB Başkanı, Cumhurbaşkanı kararıyla dört yıllık bir dönem için atanıyor.
Antidemokratik Sistem ve Ekonomik Sonuçlar
Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, Trump’ın daha hızlı faiz indirimi talebiyle Powell’a baskı yapabileceğini, ancak Fed başkanlarını görevden alma yetkisi bulunmadığını belirtiyor. Türkiye’de ise Merkez Bankası başkanlarının kolaylıkla Cumhurbaşkanı tarafından görevden alınabileceğine dikkat çekiyor. Genellikle, ekonomideki olumsuz gidişatın faturası TCMB başkanlarına çıkarılıyor. Bu durum, keyfi tasarruflara kapı aralayan antidemokratik Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemi’nin doğasından kaynaklanıyor.
News
