Türkiye Ekonomisinde Yavaşlama Belirginleşiyor
Türkiye ekonomisi, son dönemde çarkların yavaşladığına dair güçlü işaretler veriyor. Son açıklanan sanayi üretimi, işsizlik ve kredi kartı verileri, ekonomide belirgin bir yavaşlamanın yaşandığını ortaya koyuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, haziran ayında imalat sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 6,9 oranında azaldı. Aynı dönemde genel istihdam da 341 bin kişi geriledi. Haziran ayında dar tanımlı işsizlik oranı 0,7 puan artışla yüzde 9,2’ye yükselirken, geniş tanımlı işsizlik oranı ise 3,8 puan artışla yüzde 29,2 seviyesine ulaştı ve böylece pandemi sonrası dönemin zirvesini gördü.
Haziran ayında dar tanımlı işsiz sayısı 234 bin artışla 3 milyon 305 bine çıkarken, geniş tanımlı işsiz sayısı bir ayda 1 milyon 718 bin artışla 11 milyon 810 bin kişiye yükseldi. Ücretlerin enflasyon karşısında erimesi, işsizliğin artması, çiftçilere düşük alım fiyatları verilmesi, zayıf ihracat, azalan sanayi üretimi ve artan vergi yükleri, geniş kesimlerde hükümetin ekonomi politikalarına yönelik memnuniyetsizliği artırıyor.
Uzmanların Değerlendirmeleri
Ekonomideki son gelişmeleri değerlendiren Prof. Dr. Hakan Kara, Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Prof. Dr. Yalçın Karatepe, Türkiye ekonomisinin gidişatına dair önemli görüşler sundular.
‘Siyasi Sabır ve Ekonomik Politikalar’
Prof. Dr. Hakan Kara, “Ekonomi politikalarının gerçek anlamda sıkı duruşa geçmesi ancak 2024 yerel seçimlerinden sonra mümkün oldu” diyerek, Türkiye ekonomisinde para politikasının sıkı olmasının etkisinin 2-4 çeyrek arasında belirginleştiğini belirtti. Kara, “Yılın ikinci yarısından itibaren 2025 yılı ortalarına kadar bir durgunluk sürecinin bizi beklediğini öngörüyorum” dedi.
Kara, son dönemde açıklanan öncü verilerin ekonomide belirgin bir yavaşlamaya işaret ettiğini vurgulayarak, “Ekonomik durgunluk karşısında siyasilerin ne kadar sabredebileceği kritik bir konu” ifadesini kullandı. Bu bağlamda üç ana konuya dikkat çekti:
- İstihdam Kaybı: Ekonomideki ivme kaybı istihdam piyasasına yansıyacak ve işsizlik oranlarında artış görebiliriz.
- Kredi Kartı Stresi: Vatandaşların ödeme gücündeki azalma, kredi kartı borçlarında artan stresi beraberinde getirecek.
- Rekabet ve Nakit Akışı Sorunları: TL’nin reel değerlenmesi, ihracat şirketleri üzerindeki rekabet baskısını artıracak ve krediye erişim sorunları yaşayan şirketler nakit akışını yönetmekte zorlanacak.
Kara, bu gelişmelerin mevcut programın sürdürülebilirliği ile ilgili kaygıları artırdığını ancak önümüzde bir seçim döngüsü olmadığından kısa vadede programdan ciddi bir geri adım atılmasının beklenmediğini belirtti.
‘Dönüm Noktası’
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, haziran ayında istihdam ve işsizlik verisinde önemli bir dönüm noktası yaşandığını ifade etti. Aylık verilerin kesin bir şey söylemeye yeterli olmadığını, gelecek hafta açıklanacak ikinci çeyrek verisinin ve temmuz ayı verisinin kritik öneme sahip olduğunu vurguladı. Gürsel, ekonomik büyümenin düşmesiyle birlikte istihdam kayıpları ve işsizlik artışlarının yaşanmasının beklenir bir durum olduğunu belirtti.
Gürsel, mevcut ekonomi yönetiminin esas amacının faiz artırmak, kamu harcamalarını kısarak ve gelirler üzerinde baskı oluşturarak iç talebi düşürmek olduğunu belirtti. Bu politikanın ekonomik büyümeyi azaltacağını, reel ücretlerdeki kayıpla birlikte yılın ikinci yarısında büyüme ve talepteki düşüşün daha fazla hissedileceğini ifade etti. TCMB’nin de 2-3 yıllık düşük büyüme öngördüğünü hatırlatan Gürsel, “İşsizlik, iktidarın beklediğinden daha yüksek seviyelere ulaşabilir” uyarısında bulundu.
‘İşsizlikteki Artış Sürecek’
CHP’nin Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Yalçın Karatepe, ekonomideki yavaşlama, sanayi üretimindeki düşüş ve artan işsizlik ile yoksulluk oranlarının önümüzdeki aylarda daha da artmasını beklediğini söyledi. Sanayideki yavaşlamanın tüm sektörlere yayıldığını, işsizlik rakamlarının sanayi üretimindeki gerilemeyi yansıttığını belirtti.
Karatepe, “İktidarın mevcut ekonomi anlayışına göre, enflasyonla mücadele için talebi düşürüp işsizliği artırmak gerekiyor. Yani işsizliğin artmasının, kurguladıkları politikalara uygun olduğunu biliyorlar” dedi. Büyüme ve talep düşerken işsizlik artmakta, ancak enflasyonun istenen seviyelere düşmediğini, temmuzda aylık enflasyonun yüzde 3,23 gibi yüksek bir oranda geldiğini hatırlatarak, yüksek enflasyon ile ekonomik durgunluğun birlikte yaşandığı stagflasyon durumunun gündemde olduğunu ifade etti.
News
