Türkiye’de Yapı Denetimi Üzerine Tartışmalar
Türkiye’de inşaat sektöründe binaların güçlendirilmesine yönelik önlemlerin artırılması beklenirken, iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’nden (AKP) müteahhitlerin riskli binalar inşa etmelerine zemin hazırlayacak bir yasa teklifi geldi. Eğer bu teklif yasalaşırsa, müteahhitler 500 metrekareye kadar olan inşaat projeleri için denetim firmalarını, 2019 öncesinde olduğu gibi yine kendi tercihleriyle seçecekler. 500 metrekareyi aşan inşaatlar için ise önerilen iki yapı denetim firmasından istediklerini seçme hakkına sahip olacaklar.
Deprem Riski Unutulmuş Gibi
Mevcut yasanın değiştirilmesi önerisi, 2018 yılında Meclis’ten geçen ve o dönemde Çevre ve Şehircilik Bakanı olan Mehmet Özhaseki’nin mühendislik ve denetim ilişkilerine dair önemli açıklamalarını akıllara getiriyor. Özhaseki, müteahhitler ile denetim firmaları arasında kurulan ‘ahbap-çavuş’ ilişkisini eleştirerek, inşaat denetimlerinin etkili bir şekilde yapılamadığını vurgulamıştı. Özhaseki, bu durumu şöyle açıklamıştı: “Müteahhitler, kendilerini denetleyecek yapı denetim firmalarını seçiyor. Bu süreçte aralarında kurulan ilişki, denetimlerin kalitesizleşmesine yol açtı. Artık, hangi inşaatı kimin denetleyeceği bilgisayar sistemleri aracılığıyla belirlenecek ve müteahhitleri denetlemeye gelecek olanlar, daha önce tanımadıkları kişiler olacak.”
2019’da yeni uygulamaya konan bu yasayı destekleyen Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, o dönem yaptığı açıklamada, “Yapı denetim sisteminin etkin bir şekilde işlemesi, bina kalitesinin artırılması için kritik öneme sahip. Unutulmamalıdır ki, Türkiye bir deprem ülkesidir ve nüfusumuzun yüzde 71’i birinci ve ikinci deprem kuşağında yaşamaktadır. Binalarımızı depreme dayanıklı hale getirmek amacıyla bu düzenlemeyi hayata geçirdik. Yeni düzenlemedeki temel yenilik, yapı denetim kuruluşları ile müteahhitler arasındaki ticari bağların mevzuata aykırı şekilde oluşmasını engellemek ve böylece denetim zafiyetlerini ortadan kaldırmaktır,” demişti.
Müteahhitlerin Denetim Üzerindeki Etkisi
Yapı Denetim Kuruluşları Birliği, yeni yasa teklifinin müteahhitlerin lehine olacağını ve inşaat denetimlerinin aksayacağını belirterek uyarılarda bulundu. 2019 yılında mevcut yasanın şekillenmesinde önemli rol oynayan Birliğin eski Başkanı Tekin Saraçoğlu, yasanın değiştirilmesi halinde yapı denetiminin olumsuz etkilenebileceğini ve denetimlerin müteahhitler, ustalar ve işçilerin insafına kalacağını öne sürdü. Saraçoğlu, “Müteahhitler daha fazla kar elde etmek için, ustalar ve işçiler de projeleri hızlı tamamlayarak yeni iş almak için binaları riske atabilirler,” uyarısında bulundu.
News
