CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA SEKA
Cumhuriyetin ilk yıllarında, zorlu şartlar altında kurulan değerli sanayi tesisleri, özelleştirme adı altında yok pahasına satılarak büyük bir kayba uğradı. Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları İşletmesi (SEKA) de bu süreçten nasibini aldı. 1936 yılından itibaren ülkenin kalkınma sürecinde önemli bir rol üstlenen SEKA, kağıt ihtiyacını karşılayarak sektördeki kritik işlevini sürdürdü. Ancak, eğitimin ve kağıdın öneminin göz ardı edilmesi, SEKA’nın gözden çıkarılmasına yol açtı.
SEKA’ya ilk darbe, 1988 yılında Turgut Özal’ın başbakanlık döneminde vuruldu. ANAP iktidarı, iktidara yakın şirketlerin önünü açmak amacıyla SEKA’yı 133 gün boyunca grevde tutarak üretimden uzaklaştırdı. AKP döneminde ise SEKA, yine iktidara yakın şirketlere fabrikalarını devretmek ve kapısına kilit vurmak zorunda kaldı. Balıkesir SEKA, 198 milyon dolara kurulup sadece 1.1 milyon dolara Albayrak Grubu’na satıldı. Giresun SEKA ise 5 milyon liraya özelleştirilip, daha sonra 68 milyon liraya geri alındı. Bunlar sadece birkaç örnek…
SEKA, CUMHURİYETİN SİMGESİYDİ
SEKA, kapısına kilidin vurulduğu 2005 yılına kadar, Bolu (2 adet), Dalaman, Balıkesir, Zonguldak, Giresun, Kastamonu ve Ordu’da fabrikaları, Ankara’da matbaası ve çeşitli yerlerde değerli arsaları olan dev bir sanayi kuruluşuydu. Ayrıca, okul, kreş, sinema, tiyatro salonları, spor kulüpleri ve ilk kadın kürek takımıyla Cumhuriyet felsefesini en iyi şekilde yansıtan örneklerden birisiydi.
Ülkeyi kağıtta dışa bağımlılıktan kurtaran SEKA’nın kapanması, yayıncılık sektörünü adeta kara kışa sürükledi. İthalata bağımlı hale gelen Türkiye’de kağıt fiyatları, artan döviz kuru ile birlikte uçuşa geçti. Maliyetler patladı ve bazı dönemlerde kağıt bulmak imkansız hale geldi; gazeteler ve dergiler basılamaz oldu. SEKA’nın kapanması, cari açık ateşine bir odun daha atmış oldu.
SEKA’NIN YIKIMI: SATIŞLAR VE İHALELER
198 milyona yapıldı, 1 milyona satıldı
Balıkesir kağıt fabrikası, 1981 yılında 198 milyon dolarlık bir yatırımla kuruldu. AKP, 2003 yılında fabrikayı en yakını olan Albayrak Grubu’na sattı. 198 milyon dolara kurulan fabrika, 1.800 dönüm arazisi, 185 lojmanı, sosyal tesisleri ve pek çok varlığıyla birlikte sadece 1.1 milyon dolara gitti. Albayraklar, hemen ardından 287 işçiyi işten çıkardı. Sendika, ihalenin iptali için dava açtı. Yüksek yargı, 2003, 2004, 2005 ve 2006 yıllarında yürütmeyi durdurma ve iptal kararları verdi. Ancak, süreçte adeta atı alan Üsküdar’ı geçti; 2013 yılında çıkarılan şirkete özel Bakanlar Kurulu kararıyla yargı tümden devre dışı bırakıldı.
5 milyona satılıp 68 milyona geri alındı
2003 yılında ihaleye çıkarılan Giresun kağıt fabrikasını, Necmettin Erbakan’ın damadının yönetimindeki Milda Kağıt Sanayi şirketi 5 milyon liraya (3.5 milyon dolar) satın aldı. Şirket, fabrikayı 5 yıl çalıştırma zorunluluğuna rağmen kısa bir süre çalıştırarak kamuya ve işçilere 40 milyon lira borç bıraktı ve kapattı. Şartlara uymadığı için fabrikanın Milda’nın elinden alınması gerekiyordu, ancak bu gerçekleşmedi. Milda, 2010 yılında fabrikanın makinelerini 11 milyon liraya hurdaya sattı. AKP’nin talimatıyla Giresun İl Özel İdaresi, fabrikanın 684 dönümlük arazisini 68 milyon lira ödeyerek Milda’dan satın aldı.
SEKA İŞÇİLERİ DİRENEREK KAZANDI
SEKA’nın Kocaeli fabrikası, 1998 yılında kapatılmak istendi. Binlerce işçi ve ailesi, bir ay boyunca bu karara direnerek fabrikanın kapatılmasını engelledi. Böylece fabrika, 2005 yılına kadar üretmeye devam etti.
News
