Yeni Elektrik Tarifesi ve Faturalardaki Artışın Arka Planı
5 Nisan 2025 tarihinde yürürlüğe giren yeni elektrik tarifesi, konutlarda yapılan %25’lik zam ile birlikte önemli tartışmalara yol açtı. Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), dağıtım bedeline uygulanan %34,5’lik artışın, faturalardaki asıl yükü oluşturduğunu vurguladı. EMO’nun yaptığı hesaplamalara göre, Nisan 2025 itibarıyla konut faturalarının %71’i dağıtım bedelinden oluşmakta, enerji bedelinin payı ise yalnızca %19’a düşmektedir. Kurum, elektrik dağıtımının özel sektörün elinden alınarak kamuya devredilmesi gerektiğini belirtiyor.
Elektrik Mühendisleri Odası’nın (EMO), elektrik zammıyla ilgili yaptığı detaylı açıklamada tespitleri, itirazları ve çözüm önerileri şu şekilde sıralanmıştır:
- DAĞITIM BEDELİNE YÜZDE 35 ZAM: Resmi Gazete’de yayımlanan yeni tarife değişikliği incelendiğinde, konutlar için günlük 8 kWh olarak belirlenen limitin altında kalan abonelere uygulanan perakende enerji bedeline zam yapılmadığı, ancak yüksek kademedeki abonelere 1 kWh için 1,391181 TL olarak uygulanan birim fiyatın %16,1 artışla 1,61546 TL’ye yükseldiği görülmüştür. Konut abonelerine uygulanan dağıtım bedeli ise %34,5 artışla 1,836166 TL olmuştur. Sonuç olarak, konut abonelerinin dağıtım bedeline yapılan bu artış, fatura toplamına %25 zam olarak yansımıştır.
- FATURANIN YÜZDE 71’İNİ DAĞITIM BEDELİ OLUŞTURUYOR: EMO’nun hesaplamalarına göre, 4 kişilik bir ailenin asgari yaşam standartlarını korumak için aylık olarak 230 kWh enerji tüketmesi beklenmektedir. Günlük ortalama 8 kWh’lik bu tüketim için aile bütçesinden ayrılması gereken tutar, bu zamla birlikte 476,6 TL’den 595,8 TL’ye yükselmiştir. Nisan 2024 itibarıyla, düşük tüketimli konut faturasının yalnızca %19,1’i enerji bedelinden oluşurken, faturanın %70,9’unu dağıtım bedeli oluşturmaktadır. Fon ve vergilerin oranı ise %10’da kalmaktadır. Son tarife değişikliğiyle, dağıtım bedelinin payı %65,9’dan %70’in üzerine çıkmıştır. 2022 yılında 4 kişilik bir ailenin asgari tüketim faturasının toplamında %22 düzeyinde olan dağıtım bedelinin, Nisan 2025’te faturanın %70’ini aşması kabul edilemez bir durumdur.
- DÖRT SENEDE DAĞITIM BEDELİ YÜZDE 642 ARTTI: 1 Nisan 2021’de 4 kişilik ailenin elektrik asgari faturası 183,4 TL iken, 1 Nisan 2025 itibarıyla %224,8 artışla 595,8 TL’ye yükselmiştir. Değişimin detaylarına bakıldığında, dağıtım bedeli %642 artarken, enerji bedeli yalnızca %24,5 artmıştır. Özetle, dağıtım bedelindeki fahiş artış yaşanmasaydı, toplam fatura artışı %24,5 ile sınırlı kalırdı. Bu durumda, 1 Nisan 2025 itibarıyla aynı tüketime sahip konutlara 595,8 TL yerine 228 TL fatura edilmesi beklenirdi. Aradaki fark, elektrik dağıtım özelleştirmelerinin yurttaşlara yarattığı yükün son 4 yıllık kısmı olarak değerlendirilebilir. Bu rakamlar, enerji üretim maliyetlerinin artmadığı koşullarda bile dağıtım bedeline zam yapıldığını ve özellikle dar gelirli vatandaşlardan dağıtım şirketlerine kaynak aktarıldığını göstermektedir.
- ENERJİ ALANINDAKİ DAĞITIM SİYASİ VE TİCARİ ÇIKARLARDAN UZAK ÖZERK YÖNETİME DEVREDİLMELİ: Doğal olarak, faturanın en önemli kalemi olması gereken enerji bedelinin dağıtım bedelinin gerisinde kalması, piyasanın çarpık bir biçimde yapılandığını gözler önüne sermektedir. Dağıtım bedelindeki bu artış, hizmetin fahiş fiyatla verildiğinin temel göstergesi olarak değerlendirilmektedir. Ucuz, kaliteli ve güvenilir enerjiye erişim, tüm yurttaşlar için temel bir haktır. Kamu eliyle yürütülmesi gereken hizmetin özelleşmesi, pahalılık yaratmanın yanı sıra kamu kaynaklarının özel sektöre sınırsızca aktarılmasına yol açmıştır. Dağıtım şirketlerine kaynak aktarımını içeren bu Türkiye manzarası, kesinlikle geride bırakılmalıdır. Enerji alanında, ticari ve siyasi çıkarlar dışında, üretim sektörleri başta olmak üzere genel ekonomiyi destekleyecek şekilde tarifeleri belirleyebilecek özerk bir yönetim oluşturulmalıdır. Arz güvenliğini sağlamak ve toplam maliyeti düşürmek amacıyla özelleştirilen üretim tesisleri ve dağıtım bölgelerinin kamulaştırılması acilen gündeme alınmalıdır. Kamu kaynaklarının belirsiz bir biçimde özel sektöre transfer edilmesi dışında işlevi kalmayan EPDK’nın kapatılarak, yerine kamulaştırma işlemlerini yürütecek bir Kamulaştırma İdaresi Başkanlığı’nın kurulması gerekmektedir.
Elektrik Mühendisleri Odası 49. Dönem Yönetim Kurulu
News
